İvan Andreyeviç Krılov

DONUZ PALID ALTINDA

Tərcümə edəcni Abdulla Şaiq

Bir palıd altında Donuz duraıadan

Doyunca, köpüncə yedi qozadan.

Sərin kölgəsində sərilib yatdı,

Əlini, gözünü bir az oynatdı.

Birdən fısıldayıb qalxdı ayağa,

Kökləri burnuyla durdıı qazmağa.

Budaqdan bir Qarğa bağırdı ona:

Kök qırma, ağacı salma ziyana.

Kökləri qırılsa, ağac quruyar.

Quruyur qurusun, eh, mənə nə var!

Bu işdən rahatsız olmaram əsla,

Mənə bu ağacdan varmı bir fayda?

Kökündən qurusa, “uf” demərəm mən,

Qozalardır məni böylə kökəldən.

Ağac dilə gəldi: - Ey nankor heyvan,

О yoğun boynunu göyə qaldırsan,

Görərsən, yediyin dadlı qozalar,

Mənim budağımda bitir, a yassar!

Hər işdə belədir cahil insanlar.

Həm elmi, həm fənni edirlər inkar.

Çətindir anlatmaq cahil bir kəsi:

Dərdiyindir elmin, fənnin meyvəsi. 

İvan Andreyeviç Krılov

CIRCIRAMA VƏ QARINCA

Tərcümə edəni Abdulla Şaiq

Cırcırama yay, bahar,

Cırıldadı biqərar.

Hər çiçəyin yarpağı

Olmuş idi oynağı.

Eyşə alışmış idi,

Başı qarışmış idi.

Tutdu xəbər bir zaman,

Qış yetişib, ay aman!

Yayı keçirmiş hədər,

Yox daha güldən əsər.

Qaldı о biçarə ac,

Tapmadı başqa əlac.

Bilirdi ki, Qarınca

Dən yığır yay boyunca.

Getdi onun yanına,

Dərdini açdı ona:

- Qonşucuğaz, yazadək

Bəslə məni, ver yemək.

Sordu Qarınca: - Sənin

Yayda nə idi işin?

Güllər arasında mən

Eyləmiş idim vətən.

Belə idin yayda sən?

Nəğmə oxurdum da mən.

Yayda oxurdun, demək,

İndi get, oyna, görək! 

İvan Andreyeviç Krılov

ÇİÇƏKLƏR

Tərcümə edəni Mirmehdi Seyidzadə

Pəncərənin içində çiçəklərlə yan-yana,

Saxta gülləri də qoymuşdular güldana.

Bu saxta güllərdə əlvan gözəllik vardı,

Tamaşa edənlərin ürəyini oxşardı.

Bir yağış yağdı birdən, Saxta güllər yer-yerdən.

Yupiterə yalvardı: - Bu yağışı dayandır!

Zığa batır küçələr, çox yamandır bu andır.

Dinləmədi onların bu boş yalvarışını,

Zevs uymadı boş sözə, yağdırdı yağışını.

Bulud qaçdı səmadan, canlandı şən təbiət,

Çəmənlərə, otlara yağış verdi təravət.

Güldanın içindəki canlı güllər açıldı,a

Gözəlləşdi, onlardan xoş ətirlər saçıldı.

Lakin saxta güllərin rəngi yağışdan soldu,

Artıq onlar soluxub çölə atılmış oldu.

İstedadlı olanlar tənqiddən acıqlanmaz,

Saxta çiçəklər kimi tənqiddən qorxar, qanmaz.

İvan Andreyeviç Krılov

ÇİBİN VƏ ARI

Tərcümə edəni Abdulla Şaiq

Bahar çağı bir çibin yaşıl geyimli bağda,

Sərin külək əsdikcə yellənirdi budaqda.

Bir Arını çiçəkdə görüb dedi: - A qonşu,

Gecə-gündüz çalışmaq, söylə, həyatmıdır bu?

Mən о qədər çalışsam, çürüyərəm bir gündə,

Mənim bütün günlərim keçir toyda-düyündə.

Yazda qonaqlıqlara uçmaqdır ancaq peşəm,

Bilsən, qonşu, mən necə dadlı günlər görmüşəm.

Öyünmürəm, inan ki, az deyil bu şəhərdə,

Varlıların evləri; hörmətim var hər yerdə.

Nə nəşələr çəkirəm, görsəydin, ey qonşu, sən.

Harda var kef məclisi, başda ancaq, mənəm, mən

İncə, çini qablarda yeyirəm, ah, nə gözəl!

Şərabı mən içirəm qonaqlardan da əvvəl!

Nə görsəm dadlı bir şey, ki mənfəətdir cana,

Ləzzət ilə yeyirəm, sorğu-sual yox mana.

Doydummu, tez qonuram yanağına gözəlin,

Boğazına, alnına, dodağına gözəlin.

Onlar ilə bir yerdə edirəm istirahət,

Dad verir bu yeməkdən sonra о dadlı söhbət.

Arı dedi: - Bilirəm hamısını bunların

İncimə bu sözümdən, yoxdur namusun, arın.

Çoxdan eşitmişəm mənə söylədiyin bu xəbər

Heç yerdə hörmətin yox, səndən söylənir nələr!

Hər süfrədə adamlar görüncə qaş çatırlar,

Səni qovub otaqdan dışarıya atırlar.

Çibin dedi: - Nə olsun, qovsalar da yenə mən

Burdan çıxıb gəlirəm о biri pəncərədən. 

İvan Andreyeviç Krılov

ÇƏRPƏLƏNG

Tərcümə edəni Hikmət Ziya

Göyə buraxılan,

Buluda qalxan

Çərpələng ucadan dərəyə baxdı,

Kəpənəyi görüb özündən çıxdı:

- Güclə görünürsən! - qışqırdı, - İnan;

Boynuna al, həsəd çəkirsən yaman

Mənim çox ucada uçmağıma sən.

- Həsəd? Xeyr, əsla

Doğru demirsən!

Özün haqda belə düşünmə nahaq!

Sapa bənd edilib uçursan ancaq.

Elə həyat nəyə gərək, ay gözüm,

Xoşbəxtlikdən uzaq həyatdır, düzü;

Mən isə ucadan uçmuram, nə qəm;

Bunun əvəzində

Belədən-belə

Haraya istəsəm uça bilirəm;

Axı sənintək -

Əyləndirmək üçün

Başqalarını,

Mənim şıqqıldamaq nəyimə gərək. 

İvan Andreyeviç Krılov

BULUD

Tərcümə edəni Mirmehdi Seyidzadə

Günəşin şiddəti təzyiqindən,

Bir bulud parçası göylərdə gəzir.

Nə çayır feyz alır, ondan nə çəmən,

Nə geniş çöllərə bir damla sızır.

О səpib göy dənizə yağmurunu

Bir səxavət, bir hünər sandı bunu.

Dağ dedi: - Gəl çox öyünmə belə sən!

Nədi xeyrin, nə veribsən elə sən?

Yoxdu burda nə səxavət, nə hünər...

Yağışı düzlərə səpsəydin, əgər,

Qurtarardın bir eli aclıqdan.

Nə çıxar boş yerə qallaclıqdan.

Keçər, əlbət, işi çənsiz dənizin

Az deyildir suyu sənsiz dənizin.

İvan Andreyeviç Krılov

BÜLBÜLLƏR

Tərcümə edəni Mirmehdi Seyidzadə

Bir ovçu bülbülləri tutdu saldı qəfəsə,

Nəğməkarlar oxuyub verdi burda səs-səsə.

Bülbüllər istəyirdi gəzsin çəməndə, bağda,

Zindanda qəlb açılmır, olmayır oxumaq da.

Əlac yoxdu, bəzisi dərddən gəlib fəğanə,

Bəzi də darıxmaqdan oxuyurdu təranə.

Үassаr - bacarıqsız, fərsiz

Bülbüllərin içində biri lap darıxrdı,

Yardan ауrı düşmüşdü, məhbəs onu sıxırdı.

Qan-yaş töküb qəfəsdən baxırdı çəmənlərə,

Gecə-gündüz batırdı zavallı quş kədərə.

Birdən düşünüb dedi: - Fikirdən bir şey çıxmaz,

Axmaq tökər göz yaşı, ağıllını qəm sıxmaz.

Çətinlikdən çıxmaqçün axtarar əlac tapar,

Məhbəsdən qurtarmağa mənim bacarığım var.

Ətimizi yeməkçün ovçu tutmayıb bizi,

О dinləmək istəyir qəlb açan nəğməmizi.

Mən ovçuya oxusam könülaçan nəğmələr,

Səsim təsir eyləyər, nəğməmdən xoşu gələr.

İnsaf edib buraxar məni dəmir qəfəsdən,

Azadlığa çıxaram, qurtararam məhbəsdən.

Bülbül belə düşündü, ucaltdı şən səsini

Səhərdən-axşamacan oxudu nəğməsini.

Bu tədbirin nəhayət çox pis oldu təsiri,

Qurtarmadı bəladan, əsarətdən əsiri.

Pis oxuyan quşları ovçu eylədi azad,

Onlar uçdu çəmənə könülləri oldu şad.

Mənim yazıq bülbülüm oxuduqca qəfəsdə,

Ovçu onu daha bərk saxlayırdı məhbəsdə.

İvan Andreyeviç Krılov

BƏXT VƏ DİLƏNÇİ

Tərcümə edəni Mirmehdi Seyidzadə

Çiynində çox üzgün köhnə bir torba,

Gedirdi bir yoxsul dilənçi baba.

Şikayət edirdi öz taleyindən

Deyirdi bu işdən heyrətdəyəm mən:

Gözəl saraylarda yaşayanlar var,

Onların başından aşıb dövlət, var.

Cibləri qızılnan doludur, fəqət

Acgözlər yenə də axtarır sərvət.

Bəzən də görürsən tamahkarlıqdan,

Varını itirir, dargöz qudurğan.

Çəkir çox zərərlər, boşalır cibi,

Məsələn, bu evin köhnə sahibi.

Getdi ticarətə, pul qazanmağa,

Varlandı, nəhayət, oldu bir ağa.

İndi gərək gözəl ömür sürəydi,

Alverdən əl çəkib, xoş gün görəydi.

Özündən sonra da qoyaydı dövlət,

Bunun əvəzinə güddü mənfəət.

Kişi harınlıqdan gör nə qudurdu,

Yazda gəmilərə xeyli mal vurdu.

Yolladı alverə, pul qazanmağa

Ki, artsın sərvəti, dönsün bir dağa.

Sındı gəmiləri, malları batdı,

Var-yoxu dənizin dibinə yatdı.

İndi nə dövləti, nə də malı var,

Özünü yuxuda görür sərvətdar.

İltizamçılıqla başqa bir nəfər,

Pul yığdı bir milyon xalis gümüş, zər.

İki milyon etmək istədi bunu,

Heç puç oldu getdi hərifın sonu.

Müxtəsər çox-çoxdur bu misallardan,

İş vaxtı tanılar namuslu insan.

Bəxt gəlib bu zaman yetişdi birdən.

Dedi: - Qoca, səni axtarırdım mən,

Bol qızıl yığmışam sənə, bircə bax!

Torbanı aç, dostum, bir şərt var, ancaq,

İndidən deyirəm bunu aydın bil,

Torbandan nə düşsə olacaq zibil.

Biz gərək bu şərti saxlayaq möhkəm,

Odur tamahını eylə bir az kəm.

Köhnədir, süzükdür sənin bu torban,

Əgər bu torbanı xeyli doldursan.

Yırtılar... Qocanın güldü gözləri,

Sevincdən elə bil görmürdü yeri.

Torbasını açdı... səxavətli əl,

Yağış kimi tökdü pulu əlbəəl.

Torba ağırlaşdı...

-Bəsdir?

-Tök bir az!

-Bax torban üzülüb.

-Qorxma yırtılmaz!

-Sən lap varlandın ki...

-Tök-tök bir qədər.

-Torban lap partlayır!

-Tök, davam edər,

Bir çimdik də tök.

Birdən bu zaman

Qızıllar töküldü, axdı torbadan.

Xəzinə külə döndü, bəxt də yoxaldı.

Dilənçi yenə də dilənçi qaldı.

İvan Andreyeviç Krılov

AYI VƏ ÇÖLLÜ

Tərcümə edəni Mirmehdi Seyidzadə

Bu doğrudur bərk ayaqda qulluq lazım olur bizə,

Bu da var ki, hər yetəndən çarə olmaz dərdimizə,

Allah özü əsirgəsin, axmaqlardan olaq uzaq,

Düşməndən də betər olur bizə xidmət edən axmaq.

Deyirlər ki, bir qəribə, tənha sonsuz kişi vardı,

О şəhərdən xeyli uzaq sıx meşədə yaşardı.

Çöldə ömür sürməyi biz nə qədər də şirin yazsaq,

Tək və tənha yaşamağı bacarmayır hamı, ancaq.

Bir qaydadır insan bölür sevincini, ələmini,

İnsanlarla keçirirsən həyatının hər dəmini.

Birdən-birə sual verib deyəcəksən indi mənə,

Sözün nədir - sıx meşəyə, dağ döşünə, göy çəmənə?

Əlvan geymiş gülşənlərə, suyu sərin bulaqlara?

Şaqır-şaqır axan çaya, qayalara, dik dağlara?

Bunlar gözəl deyilmidir?.. Söz yox bunlar gözəl, fəqət,

Usanarsan təbiətdən tapılmasa bir həmsöhbət.

Bax bu çöllü tənha qaldı, yalqızlıqdan gəldi саnа,

Bir həmsöhbət tapsın deyə, о üz qoydu sıx ormana.

Meşədə bir qurd tapılar, yalnız bir də ayı olar,

Doğrudan da çöllü gəldi gördü burda bir ayı var.

Çarə yoxdu ayı ilə salamlaşdı çöllü dayı,

Əl verdilər, görüşdülər, yoldaş oldu ona ayı.

Bir az sonra dostlaşdılar, gəzişdilər bir-birilə,

Bu iki dost ayrılmadı, gecə-gündüz bir an belə.

Bir-birinə bağlandılar, oldu gözəl ülfətləri,

Lakin mənə bəlli deyil nədən idi söhbətləri.

Onlar gəzib bir-birilə zarafatmı eləyirdi?

Çəmənlikdə cövlan edib, yoxsa nağıl söyləyirdi?

Çöllü çox az danışandı, ayı isə fitrətdən lal

Belə rəfıq tapmağına çöllü oldu xeyli xoşhal.

Bir-birindən ayrılmırdı ayı ilə çöllü bir an,

Bir-birinə canlarını eləyirdi onlar qurban.

Bir gün hava bərk istiydi, üz qoydular sərin yerə,

Düzənlərə, göy dağlara, yaşıl geymiş çəmənlərə.

İnsanlardan güclü olur ayı, aydın bir işdir bu,

Ayı ilə çöllü gəldi, axır onu yollar yordu,

О ayıdan dala qaldı, Ayı dedi: - A qardaş, gəl!

Bir qədər yat, yorulmusan, keşiyini çəkim, dincəl.

Çöllü sözə baxan idi, sərələndi yerə, yatdı.

Uzun yolun yorğunluğu yuxusuna şəkər qatdı.

Ayı durub ayaq üstə burda keşik çəkdi ona,

Bu zaman bir milçək gəlib qondu onun tez burnuna.

Bu milçəyi görən kimi acıqlandı Ayı lələ,

Qovdu dostun burnundakı milçəyi tez pəncəsilə.

Milçək yenə gəldi qondu bu çöllünün ayağına,

Ayı qızdı, acıqlandı, bərk toxundu damağına.

Dedi: - Bəsdir yoldaşımı narahat eylədin, əl çək!

Çöllünün gah sifətinə, gah burnuna qondu milçək.

Ayı yaman qəzəbləndi, yerdən böyük bir daş aldı,

Var gücüylə ağır daşı milçək qonan yerə çaldı.

Daş dağıtdı gicgahını, çöllü baba oldu tələf,

Ayı isə üz döndərib getdi birbaş çölə tərəf.

İvan Andreyeviç Krılov

ASLAN VƏ TÜLKÜ

Tərcümə edəni Mirmehdi Seyidzadə

Tülkü görməmişdi ömründə Aslan,

İlk dəfə Aslanı gördüyü zaman.

Qorxudan о qədər artdı həyəcanı,

Az qaldı ayrılsın bədəndən canı.

Bu işin üstündən keçdi bir müddət,

İkinci görüşdə duymadı dəhşət.

Üçüncüdə hətta söhbət eylədi,

Aslanla yaxından ülfət eylədi.

İnsanın da belə bir xisləti var

Görmədiklərini dəhşətli sanar.