İvan Andreyeviç Krılov

SİÇAN VƏ KƏSƏYƏN

Tərcümə edəni Mirmehdi Seyidzadə

Qaçıb Kəsəyənə söylədi Siçan:

-Şad xəbər almışam bu gün, qonşucan

Pişik pəncəsinə keçmişdir Şirin.

Bu xəbər bizimçün nə qədər şirin!

Canımız pişikdən qurtarar bizim.

-Gəl belə sözlərə uyma, əzizim!

Pişikdən qüvvətli kimdi dünyada,

Aslanın ömrünü о verər bada.

Bu çox sınanmışdır, aləmdə qorxaq,

Qorxduğunu güclü düşünər, ancaq.

İvan Andreyeviç Krılov

ŞƏLALƏ VƏ BULAQ

Tərcümə edəni Mirmehdi Seyidzadə

Coşub qayalıqdan axır şəlalə,

Bulağa xor gözlə baxır şəlalə.

Bulaq dağda güclə seçilir... fəqət,

Əlacdır xəstəyə о verir qüvvət.

Şəlalə qürurla deyir: - Ay Bulaq,

Az suyunla olur səndə çox qonaq!

Mənə tamaşaya gəlir insanlar,

Bəs səni görməkdə, söylə, nə sirr var?

Bulaq sakit-sakit axıb keçərkən

Deyir: -Xəstələrin dərmanıyam mən!

görmədim, dostum, görmədim!

İvan Andreyeviç Krılov

SAZANDALAR

Tərcümə edəni Abbas Səhhət

Dəcəl Meymun, çolaq Ayı, çəp Keçi

Bir ulağa yoldaş oldu hər üçü.

Dörd səslicə bir musiqi nəğməsi,

Çalmağa həmahəng oldu cümləsi.

İki kamança, iki tar tapdılar,

Bir çəmənin üstə məclis yapdılar.

Oturdular, tərəb bəzmi qurdular,

Mizrabı tara nə qədər vurdular...

Sürtdü kamançaya Ayı əllərin,

Az qaldı ki, lap qopara tellərin.

Heyfa ki, çıxmadı tarın sədası,

Ucalmadı kamançanın nəvası.

Meymun dedi: - Bir dayanın, qardaşlar,

Bu növ ilə oturmazlar, yoldaşlar!

Kaman çalanlar üz-üzə otursun,

Qoy tarçılar qalxıb ayağa dursun.

Gəlin indi nəğməni başdan çalaq,

Dağa-daşa, səhraya şuriş salaq.

Başladılar nəğmələri çaldılar,

Yenə səs çıxmadı heyran qaldılar.

Eşşək bağırdı: - Qardaşım! Toxta, dur;

Mən duymuşam illətini bax budur:

Bizim böylə oturmamız qələtdir,

Cərgə ilə duraq, о məsləhətdir.

Tabe oldu tamamisi ulağa,

Amma yenə səs getmədi uzağa,

İşdə yenə münaqişə başlandı,

Oturmaq üstə sözləri uzandı.

Bu əsnada keçdi ordan bir Bülbül,

Yalvardılar: - Sən et bizə təəmmül

Biz bir neçə kamança, tar tapmışıq,

Burda bir işrət məclisi yapmışıq.

Xahişimiz budur, bir azca zəhmət

Çəkib, bizə oturmağı gəl öyrət.

Bülbül dedi: - Bunlar ilə kar aşmaz,

Bu baş-qulaq kamançaya yaraşmaz.

Musiqi - bir zövq istəyir bu sənət,

Bir də gərək elmlə qabiliyyət.

Sizdə ki yoxdur bunlardan bir əsər,

Boş yerə zəhmət çəkməyin, müxtəsər.

İvan Andreyeviç Krılov

QURD VƏ TÜLKÜ

Tərcümə edəni Hikmət Ziya

О şeyi çox həvəslə bağışlayınq ki, biz,

Deyildir gərəyimiz.

Bunu təmsillə izah eləmək gərək,

Üstüörtülü sözdən

Daha üstündür hökmən,

Həqiqəti söyləmək.

Tülkü girib hinlərə, yedi-içdi doyunca

Ehtiyat da topladı komasına bolluca,

Uzandı taya altda mürgüləsin bir azca,

Gördü ki, ac qurd gəlir sürünərək yavaşca,

Qurd yaxın gəlib dedi:

"Kirvə, görmə bu dərdi!

Əlimə bir sümük də keçirə bilməmişəm,

Bilmirəm necə olub,

Acından ölməmişəm;

Köpəklər quduz, yatmır, sayıqdır çoban,

Gəldim özümü boğam!"

"Yox a?" "Doğru sözümdür".

"Eh, yazıq kirvəciyim!

Sənə kömək eləyim:

Bəlkə meylin ot çəkir, bax, bir taya otum var".

Qurdun isə yediyi ot ki, olmaz, ət olar!

Tülkü ehtiyatından

Heç söz açmadı bu an.

Kirvəsi tərəfindən

Bir xeyli əzizlənən

Boz cəngavərim mənim.

Yeməksiz öz evinə süründü qəmgin-qəmgin.

İvan Andreyeviç Krılov

QURBAĞA VƏ YUPITER

Tərcümə edəni Mirmehdi Seyidzadə

Keçmişdə bir Qur-qur vardı,

Bataqlıqda yaşayardı.

Yaz zamanı bu qurbağa,

Köçdü getdi, yüksək dağa.

Dağ başı çox kölgəlikdi,

Qur-qur burda yuva tikdi.

Xoş keçindi yüksək dağda,

Cənnət kimi xoş yaylaqda.

Çox sürmədi bu dövranı,

Gəldi çatdı yay zamanı.

Günəş alov saçdı göydən,

Qurudu bu nohur, çəmən.

Qur-qur qaldı quru yerdə,

Düşdü böyük qəmə, dərdə.

Dedi: - Rəhm et, mənə Allah,

Yer üzünə göndər bəla.

Qurumasın bu batağım,

Yaşıl yurdum, xoş yatağım.

Qurbağanın bəd duası,

Baş tutmadı oldu ası.

Üz döndərdi Yupiterdən,

Dedi: - Yaman zalımsan sən!

Yupiter də gəlib dilə (Ona dedi sakitliklə)

-Ay ağılsız, axmaq Qur-qur!

Qırıldama bir düşün, dur,

Heç dəyərmi, sənə görə

Bəla nazil edim yerə,

İnsanları boğum suda.

Sən bataqda qal asuda!

Az deyildir dünyada belə adamlar...

Onların qəlbində bircə məqsəd var:

İstəyir özünə hər şey qazansın,

Dünya başdan-başa od tutub yansın.

İvan Andreyeviç Krılov

QUQU VƏ GÖYƏRÇİN

Tərcümə edəni Mirmehdi Seyidzadə

Ququ quşu ağacda oturdu qəmli-qəmli

Onu görüb Göyərçin belə dərdli-ələmli.

Şirin dillə soruşdu: - Nə var, nə olmuş sənə?

Neçin kədər buludu çökmüş belə çöhrənə?

Yoxsa yazın bitməsi qəlbinə etmiş əsər?

Düşünürsən qış gəlir, qalmır sevgidən əsər.

Ququ cavab verdi ki, neyləyim, dərd çəkməyim,

Özün düşün!.. Mümkünmü, göz yaşları tökməyim?

Bir yar sevdim yazda mən... nəhayət, oldum ana,

Lakin indi övladlar heç yaxın düşmür mana.

Analığın bumudur haqqı-sayı dünyada,

Ana neyləyə bilər qədirbilməz övlada.

Ördəkləri görəndə həsəd aparıram mən,

Balaları bircə an ayrılmır çevrəsindən.

Səs verir toyuğun da səsinə cücələri,

Qaçır gəlir yanına fərəsi, beçələri.

Olsa da ürəyimdə analıq məhəbbəti,

Görmürəm sonsuz kimi əsla övlad şəfqəti.

Göyərçin dedi: - Yazıq! İndi dərdini andım,

Acıdım kədərinə, səninçün qəlbən yandım.

Sevməsəydi övladım məni artardı dərdim

Bircə gün yaşamazdım, yəqin bil ki, ölərdim.

Cahanda az deyildir bu vəfasız övladlar,

Ancaq, əzizim, mənim bir işə heyrətim var.

Yay zamanı uçurdun, yoxdu bir yurdun-yuvan

Gəzirdin boş-boşuna... Bala çıxartdın hardan?

-Yaxşı ki, xoş günləri gəzişmək olub peşəm,

Bir yerdə oturmayıb, əylənib kef çəkmişəm.

Yumurta da qoyanda olmuşam yad yuvada.

Onda neçün təqsiri yükləyirsən övlada?

Sənin övladlarına analıq haqqın hanı?

Övlad sevə bilərmi, sənin kimi ananı.

Əziz ata-analar, unutmaym bu dərsi,

Düşünün, bilin nədir, övladın tərbiyəsi.

Əgər övladlarmız yaşayır başqa yerdə,

Tərbiyə görür onlar yad evdə, yad ellərdə.

Sizdən hiss etməyiblər nə ünsiyyət, nə şəfqət,

Heç bəsləyə bilərmi sizə dərin məhəbbət.

İndi özünüz deyin, uşaqlarmı taqsırkar,

Yoxsa sizdə qüsur var?..

İvan Andreyeviç Krılov

QARTAL VƏ KÖSTƏBƏK

Tərcümə edəni Abdulla Şaiq

Uzaqlardan bir Qartal dişisilə bərabər,

Gəldilər, bir meşədə yaşamaq istədilər.

Uca palıd başında bəyəndilər bir budaq,

İstədilər о yerdə ömürlük yuva qurmaq.

Fikirləri yazçağı bala becərmək idi,

Anlayınca bu fikri Köstəbək bax nə dedi:

-Yaşamağa sizinçün bu palıd heç yaramaz!

Onun kökü çürükdür, etibar etmək olmaz!

Çox çəkməz, başaşağı yuvarlanar bu ağac,

Böylə ağacda yuva tikməyə nə ehtiyac!

-Qartal da Köstəbəkdən öyrənərmi məsləhət?

Məndə ovçu gözü var, sönər bu şan, bu şöhrət.

Вахın onun özünə, biçiminə, ah, bu nə?

Köstəbək də qarışır padşahların işinə.

Saymayaraq sözünü о quşların soltanı,

Çalışaraq budaqda tikdilər о yuvanı.

Artıq dişi Qartalın yeni bir mənzili var,

Bəxtiyardır, yanında civildəşir balalar.

Caynağında gözəl ov, Qartal bir səhərçağı,

Yuvasına enməyə şığıdı başaşağı.

Gördü yıxılmış ağac, ailəsi qırılmış,

Həzin-həzin inlədi: - Məni yıxdı bu yıxış.

Məsləhətə baxmadım, о qürurum və qəza

İşlədi öz işini, verdi amansız cəza.

Dinləmədim sözünü, kim deyər, bir Köstəbək,

Verər gözəl məsləhət, doğru sözə nə demək?!

Yuvasından Köstəbək dedi: - Həqir sanaraq,

Bəyənmədin fıkrimi, mən yuvamı bu torpaq

Altında qazdığımdan, bu neçə ildən bəri,

Sağlamdır, ya çürükdür, bilirəm bu kökləri.

İvan Andreyeviç Krılov

QARĞA VƏ TÜLKÜ

Tərcümə edəni Abdulla Şaiq

Çoxdan sübut olub yaltaqlıq murdar,

Zərərli bir işdir... yenə adamlar

Bundan çəkinməyir, çünki hər yaltaq

Tapır ürəklərdə kiçik bir bucaq.

Qarğacıq hardansa tapmışdır pendir;

Qonmuş bir çinara; acdır, sevinir,

Pendiri о yemək istəyən zaman

Birdən fıkrə getdi; bir Tülkü ordan

Keçirdi. Görüncə boynunu burdu.

Pendirin qoxusu onu durdurdu.

Ayağı ucunda о yavaş-yavaş,

Getdi o, ağacın yanına birbaş.

Boylanıb da baxdı, birdən şöngədi,

Dadlı bir dil ilə Qarğaya dedi: -

Nə qədər gözəlsən, ey gözəl pəri,

Can alan, şəvədən qara gözləri

Nağıllarda ancaq olar eşitmək

Kimdə var о qanad, о dimdik, lələk!

Mələktək xoş olur, şübhəsiz, səsin

Utanma, oxu gəl, xoşdur nəfəsin,

Səsin də olursa gözəl özüntək

Quşlar padşahı sənmişsən, demək!

Tərifdən Qarğanın başı bərk döndü,

Nəfəsi tıxandı, qəlbi döyündü.

Tülkünün о dadlı sözündən Qarğa

Öz qarğa səsilə qarıldadı: "qa!"

Pendir dimdiyindən düşdü bir yana;

Bildi ki, aldanmış qurnaz heyvana.

İvan Andreyeviç Krılov

PİŞİK VƏ BÜLBÜL

Tərcümə edəni Mirmehdi Seyidzadə

Pişik tutub Bülbülü

Saxladı pəncəsində.

Dedi: – Ay canım, gözüm,

Məlahət var səsində.

Ən yaxşı oxuyanla

Bir sanır ellər səni.

Tərifləyir hər yerdə,

Hamı gözəl nəğməni.

Tülkü lələ deyir ki,

Səsindir elə incə

Çobanlar heyran olur

Nəğməni eşidincə.

Mən çox arzulayıram

Dinləyim səni bir az.

Əsib titrəmə belə,

Təşvişdən bir şey çıxmaz.

Qorxma, səni yemərəm

Bir nəğmə oxu mənə.

Buraxım uç, yenə get,

Yaşıl bağa, çəmənə.

Onu bil oxumaqda,

Əskik deyiləm səndən.

Tez-tez pəstdən oxuyub,

Mu-mu eləyirəm mən.

Zavallı Bülbülümün,

Gözləri qaralırdı,

Pişiyin pəncəsində

Güclü nəfəs alırdı.

Pişik dedi: - Nə oldu,

Oxu... azacıq oxu.

Bülbülüm oxumurdu,

Sarmışdı onu qorxu.

Yazıq civildəyirdi,

Pişiyin vəhməsindən.

Məstan dedi: - Meşələr,

Zövq alır bu səsindən.

Bununçün sanılırsan

Ən birinci xanəndə.

Mən ki heç bir məlahət,

Görmədim bu nəğməndə.

Balalarımdan belə

Eşitsəm bu təhər səs.

Qəlbimdə dinləməyə

Olmaz əsla bir həvəs.

Anladım oxumaqda,

Yox zərrəcə hünərin.

Boş, mənasız şeylərdir,

Nəğmələrin, sözlərin.

Görüm ətin necədir?..

Pişik bu sözü dedi,

Zavallı xanəndəni,

Dişinə çəkib yedi.

Sözün düzünü bilsən,

Pişiyin pəncəsində

Bir məlahət duyulmaz

Bülbülün də səsində.

İvan Andreyeviç Krılov

MEYMUN VƏ GÜZGÜ

Tərcümə edəni Abdulla Şaiq

Gördü öz şəklini Meymun güzgüdə,

Ayını ayaqla vurdu: - Vay dədə!

Kirvə, bir bura bax, belə də murdar –

Belə də bədheybət bir sifət olar?!

Burnuna, ağzına bax, inan ki, mən

Ona bənzəsəydim tük qədər, dərddən

Çatlayıb ölərdim. Et, kirvə, iqrar

Bax böylə çirkinlər içimizdə var!

Bizim tanışlardan beş-altı nəfər,

Onları barmaqla sayaram əzbər.

Gülərək Meymuna söylədi Ayı:

- Qoy qalsın, sayma, gəl bura bax, dayı!

Yaxşısı - əvvəlcə öz üzünə bax!

Faydasız qaldı bu məsləhət, ancaq.a