ANA YURDUM

Çöllərindir şən,

Hər yerin gülşən.

Sən nə gözəlsən,

Ay ana Vətən.

Bağdır, əkindir,

Hər bir bucağın. .

Qızıl təkindir,

Sarı torpağın.

Böyütdün bizi,

Verdin qol-qanad.

Yoxdur qəm izi,

Şəndir bu həyat.

Qəlbim, canımsan,

Ey ana yurdum.

İsti qoynunda,

Şən yuva qurdum.

Çöllərindir şən,

Hər yerin gülşən.

Sən nə gözəlsən,

Ay ana Vətən!..

LAYLA

Layla deyim, yat ciyərim parası,

Ağlama çox, ey gözümün qarası!

Olma yemək-içməyin avarası,

Layla quzum, layla gözüm, yatgilən.

Rahat olub bir azca boy atgilən.

Böyü bir az, yeddi yaşa yetgilən,

Səhər tezdən dur, məktəbə getgilən;

Dərs oxuyub yazmağa sə‘y etgilən;

Layla quzum, layla gözüm, yatgilən,

Rahat olub bir azca boy atgilən.

Təmiz geyib dolangilən gül kimi,

Hər gün oxu dərsini bülbül kimi;

Gəzmə küçələrdə gedib veyl kimi;

Layla quzum, layla gözüm, yatgilən.

Rahat olub bir azca boy atgilən.

Sən də çalış elm ilə şöhrət qazan,

Qalma cəhalətdə, olarsan yaman;

Elmlə abad olubdur cahan;

Layla quzum, layla gözüm, yatgilən.

Rahat olub bir azca boy atgilən.

BƏNÖVŞƏ

Bənövşəyəm, bənövşə,

Düşmüşəm dilə-dişə;

Qızlar, oğlanlar məni

Dərib taxarlar döşə.

Bahar oldu açaram,

Qar, borandan qaçaram;

Başqa güllər açanda,

Mən quş olub uçaram.

Qurudar məni ayaz,

Yaşayıram bircə yaz.

Rəngim, ətrim gözəldir,

Əl vurmayın, ömrüm az.

KÜR ÇAYI

Ey Kür çayı, daşırsan,

Sahilləri aşırsan.

Tarlalarda, bağlarda,

Bizimlə oynaşırsan.

Ey Kür çayı, dalğan ağ,

Suyun güjnüşdən parlaq.

Yol sal bizira bağçaya,

Sən çal, biz də oynayaq.

Ey Kür çayı, gəl ban,

Bizim dəhnəyə san.

Aç qoynunu, yuyunsun,

Elin oğul, qızlan.

KEÇİ

Ala-bula boz keçi,

Ay qoşa buynuz keçi!

Yalqız gəzmə, dolanma

Dağa-daşa dırmanma

Bir qurd çıxsa qarşına

Sən nə edərsən ona?

Çoban açınca gözün

Qalar iki buynuzun.

TƏMİZLİK

Səhər durunca,

Əlimdə firça,

Sildim dişimi,

Bildim işimi.

İnanmırsan bax,

Dişim ağappaq.

Üstüm tərtəmiz,

Bax, beləyik biz.

UŞAQ VƏ DOVŞAN

U ş a q

-Dovşan, dovşan, a dovşan!

Qaçma dayan, a dovşan!

Qaçma səni sevəndən,

Can kimi istəyəndən.

D o v ş a n

-Dura bilmərəm, dadaş,

Yanında var alabaş.

Xəbərdaram işindən,

Qurtarmaram dişindən.

BİR QUŞ

Bir quş səhər ertə bağçabağda,

Çör-çöp daşıyıb yuva tikirdi.

Gah şad oxuyurdu bir budaqda,

Gah da uçub ot, saman çəkirdi.

İstər quşum olsun aşiyanı,

Çör-çöp daşıyır havada hər dəm.

İşdən yorulub duran zamanı

“Cik-cik” oxuyurdu şad, xürrəm.

XORUZ

Ay pipiyi qan xoruz,

Gözləri mərcan xoruz!

Sən nə tezdən durursan,

Qışqırıb banlayırsan,

Qoymayırsan yatmağa

Ay canım məstan xoruz!

QUZU

Bir obada körpə quzu,

Mələr-mələr, qaçar düzü,

Anasın axtarar gözü.

Dedim: – Qaçma, gözəl quzum,

Səni mən bəslərəm özüm.

Gün əyildi, çökdü duman,

Sürü qayıtdı otlaqdan;

Səs-küy ilə doldu hər yan.

Dedim: – Qaçma, gözəl quzum,

Səni mən bəslərəm özüm.

Qoyunları çoban yığar,

Fatı xala gəlib sağar;

Quzum mələr, durub baxar.

Dedim: – Qaçma, gözəl quzum,

Səni mən bəslərəm özüm.

Anasını quzum görər,

Ayaqların yerə dirər,

Məməsini tapıb əmər.

Dedim: – Qaçma, gözəl quzum,

Səni mən bəslərəm özüm.

Quzum çıxdı göy otlağa

Yanaşdı bir boz oğlağa,

Çıxdı onunla oynağa.

Dedim: – Qaçma, gözəl quzum,

Səni mən bəslərəm özüm.

ASLAN, QURD VƏ TÜLKÜ

Bir zaman tülkü, qurd, həm aslan –

Hər üçü bağladı belə peyman:

Ki bu gündən ələ nə düşsə şikar

Üç yerə qismət eyləsin onlar.

Hamı “əhsən” dedi bu dadlı sözə.

Ov üçün çıxdılar bir otlu düzə.

Dərə ağzında tapdı üç ortaq:

Bir qoyun, bir keçi, quzu, oğlaq.

Dedi aslan: – Gəlin ovu bölüşək,

Bu qoyun ki, mənə çatar bişək.

Quzu olsun gərək mənim payım,

Çünki sizlərdə yox mənim tayım,

Bu keçi də gərək mənə yetişə,

Olmasın bir kəsin sözü bu işə.

Oğlağa kim uzatsa əl, bunu bil,

Eylərəm mən onun əlini şil.

QIŞIN NƏĞMƏSİ

Saqqalı ağ, saçı ağ,

Əlində zorba çomaq

Gəldi qocalmış baba

Şaxta baba, qış baba.

Gurladı boğuq səsi

Uğuldadı nəğməsi:

“Ay uşaqlar, mən qışam,

Burda mənzil salmışam.

Mən gələndə qar yağar,

Onu sevər uşaqlar.

Qardan adam yaparaq,

Oynarlar qar-topalaq.

Soyuq qış axşamında

İsti ocaq başında

Nağıl deyir nənələr,

Qulaq asır nəvələr”.

Çöldə ayaz, boran, qar,

Qışın da bir dövrü var...

QƏRƏNFİL

Qərənfiləm mən,

Gözəl güləm mən;

Yaşıl saplaqlı

Bir sünbüləm mən.

Mən, bağban qızı

Bağın ulduzu;

Rəngim ağ, sarı,

Al və qırmızı.

Gəl, saxla ayaq,

Durma, gendən bax!

Gəlsəm xoşuna,

Dər, döşünə tax!

YETİM CÜCƏ

Ay kiçicik, soluq cücəm,

Boynu buruq, yoluq cücəm!

Açma o nazlı dimdiyin,

Tək gəzinib sıxılma çox,

Ağlayıb nalə qılma çox.

Qəm yemə, sus, bir az dayan,

Mən olaram sənin anan.

Səni o səslə səslərəm.

Dən, su verib də bəslərəm.

Ağlama, ağlama, gözəl,

Qaç yanıma, dayanma, gəl!

YENİ KÖMƏKÇİ

Tarlaya gəldi Nəbi,

Gördü səhərdən bəri
Atası tək işləyir,
Tarlasını xışlayır.
Nəbi dedi: - Ay ata,
Gəl məni öyrət, daha
Sən otur, mən işləyim,
Tarlamızı xışlayım.
-Çox gözəl, oğlum, görək!
Gəl öyrəş, eylə kömək.
Verdi xışı, oturdu;
Nəbi ürəklə durdu.
Xış sürməyə başladı,
Atası alqışladı.

ARI

Arıyam, zəhmətkeşəm,

Bal, mum çəkməkdir peşəm.

Səhər güllər açınca,

Gözəl qoxu saçınca

Uçaram göy yamaca,

Çiçək açmış ağaca,

Ya çəmənə, meşəyə,

Qonaram hər çiçəyə;

Şirəsini çəkərəm,

Pətəyimə tökərəm

Çalışaram doqquz ay,

Hamı məndən alır pay.

Balımdan qoy yesinlər,

Mənə: “Sağ ol!” desinlər.

BÜLBÜL

Oxu, bülbülüm, oxu,

Yazdır, səhər çağıdır;

Oxu, sənin xoş səsin

Şənliklər qaynağıdır.

Oxu, oxu, xoş nəğmən

Nəşə versin ellərə.

Şən səsin, xoş nəfəsin

Yayılsın bu çöllərə.

Oxu çöldə, çəməndə,

El əkəndə, biçəndə;

Başla yeni bir dastan

Biz bənövşə dərəndə.

Bülbülüm, tik yuvanı,

Bəslə, böyüt balanı.

Qoy nəsliniz çoxalsın,

Biz böyüyən zamanı.

KƏPƏNƏK

Mənəm qanadlı çiçək,

Adım isə kəpənək.

Al-əlvan xallarım var,

Qızıl kimi parıldar.

Qanadımı açaram,

Budaq-budaq uçaram.

Yuvam, otağım ancaq

Olur yaşıl bir yarpaq.

Mənim dostumdur hər gül,

İncə telli göy sünbül.

Oynağımdır çöl, çəmən,

Məni tutmaq istəyən,

Ey mehriban uşaqlar,

Siz yaşayın bəxtiyar!

Mənim də bu dünyada

Bir başqa aləmiz var...

OYAN, OĞLUM!

Ağıllı oğlum, oyan!

Qiymətlidir hər zaman

Tez ol, dur, get məktəbə,

Sarıl elmə, ədəbə.

Səhər ziyandır yuxu,

Məktəbə get, dərs oxu.

Al şəfəqli günəş var,

Pəncərədən parıldar.

Qalx ki, hamı oyanmış,

Dünya nura boyanmış.

Səhər ziyandır yuxu,

Məktəbə get, dərs oxu.

BAHAR (1908)

Bağçalarda açır gül,

Fərəhlənir hər könül.

Uçur duman, qəm, kədər,

Şən-şən ötür hər bülbül.

Yaşıllanır dağ, yamac,

Bəzək vurur hər ağac.

Dərə, təpə, çöl, çəmən

Çiçəklərdən qoyur tac.

Bahar eylədikcə naz,

Elin kefi olur saz.

Əkir, biçir həvəslə

Deyir: - Var ol, gözəl yaz!

QIZILGÜL

Qızılgüləm, qızılgül, 
Məni sevər hər könül.  
Yaşıldır incə belim, 
Qızıldandır hər telim, 
Səhər erkən açaram, 
Gözəl qoxu saçaram.
Ətrim tutar hər yanı,
Mənim kimi gül hanı?!
Mən əllərdə gəzərəm,
Süfrələri bəzərəm.
Mənəm gözəl qızılgül,
Sən ey qönçəm, açıl, gül!

QARĞA VƏ TÜLKÜ

Pendir agzında bir qara qarğa

Uçaraq qondu bir uca budağa.

Tülkü görcək yavaş-yavaş gəldi,

Endirib baş ədəblə, çömbəldi.

Bir zaman həsrət ilə qarğa sarı

Altdan-altdan marıtdı baş yuxarı;

Dedi: ”Əhsən səne,  a qarğa ağa!

Nə nəzakətlə qonmusan budağa!

Bəzədin sən bu gün bizim çəməni,

Şad qıldın bu gəlməyinlə məni.

Nə gözləsən, nə xoşliqasən sən,

Yeri var söyləsəm - hümasən sən.

Tüklərindir ipək kimi parlaq,

Bədnəzərdən vücudun olsun iraq!

Bu yəqindir ki, var sevimli sənin,

Oxu, versin mənə səfa nəfəsin!”

Böylə sözdən fərəhlənib qarğa

Ağzını açdı ta ki, etsin - ğa.

“Ğa” edərkən hənüz bircə kərə

Pendiri dimdiyindən endi yerə.

Tülkü fövrən havada qapdı, yedi,

Qarğaya tənə ilə böylə dedi:

“Olmasaydı cəhanda sarsaqlar,

Ac qalardı, yəqin ki, yaltaqlar”.

UŞAQ VƏ PUL

Kücədən bir çocuq yüyürdü evə,

Bir bumajnik bulub dedi bu nevə:

“Ana, gəl, gəl ki, dövlətə çatdıq,

Pullu olduq, səadətə çatdıq!”

Dedi xatun ki: “Söylə, ey fərzənd,

Noldu kim, olduq içi dolu pul;

Yol gedən bir qoca kişi nagah

Düşürüb keçdi, olmadi agah.

Görmədən kimsə mən qoşub aldim,

Tez qaçıb kəndimi evə saldım”.

Anası oğlunun cinayətini

Görərək zahir etdi nifrətini;

Dedi: “Oğlum, nə sərd imiş qanın

Ki, buna razı oldu vicdanın?

Tifli-məsum ikən günah etdin,

Kəndi vicdanını təbah etdin.

Niyə verdin fənayə doğruluğu,

Irtikab eylədin bu oğruluğu?

Hiç zənn etməm, özgənin mali

Bizi zəngin qılıb, edə ali.

Yox, yox, oğlum, inan ki, xar oluruz!

Ərzəli-əhli-ruzigar oluruz!

Xain olsaq əgər bu dünadə,

Irzü namusumuz gedər badə;

Gözümüz müntəhayi-zillətdən

Baxamaz kimsəyə xəcalətdən;

Gərçi pul çox fərəhfəzadır, oğul,

Leyk namus pək bəhadır, oğul!”

YALANÇI ÇOBAN

Bir çoban bir gün etdi dağda haray:

“Canavar var, - dedi, - gəlin, ey vay!”

Əhli-qəryə yüyürdü dağ tərəfə,

Getməsin ta qoyun, quzu tələfə.

Bunları müztərib görüncə çoban

Gülməyə bashlayıb dedi : “Yalan,

Siz bunu sanmayın həqiqətdir,

Damağım gəldi, bir zərafətdir!”

Binəvalar qayıtdı; leyk çoban

Yenə bir gün dağ üzrə qıldı fəğan:

“Canavar var!” - deyə bağırdı yenə,

Qəryə əhlin kömək çağırdı yenə.

Kəndçilər etdilər dübarə hücum,

Yenə oldu yalanlığı məlum.

Doğrudan bir zaman bəəzmi-shikar

Qoyuna gəldi bir neçə canavar.

Hərçi dad eylədi çoban, yahu!

Eshidənlər dedi: yalandır bu!

Bu səbəbdən hərayə getmədilər,

Ona heç etina da etmədilər.

Canavarlar yedi bütün qoyunu,

Ishtə, oğlum, yalançılıq oyunu!

Bax, yalançı tanindi cünki çoban,

Doğru derkən sözü göründüyü yalan.

Hərgiz, oğlum, yalan demə ki, xuda

Dust tutmaz yalançının əbəda!

Həm də xəlq içrə hörmətin olmaz,

Izzətin, qədrü qiymətin olmaz.

“Evi yandı yalançının, - derlər, -

Ona bir kimsə etmədi bavər”.

QƏRƏNFİL

Qərənfiləm mən,
Gözəl güləm mən;
Yaşıl saplaqlı
Bir sünbüləm mən.
Mən, bağban qızı,
Bağın ulduzu;
Rəngim ağ, sarı,
Al və qırmızı.

Gəl, saxla ayaq,
Durma, gendən bax!
Gəlsəm xoşuna,
Dər, döşünə tax!

SƏHƏR

Günəş doğdu, yayıldı,
Dağlar, daşlar ayıldı.
Sular, meşə, bayırlar,
Səhralar, həm çayırlar.

Bir nur içində qaldı,
İşıq dünyanı aldı;
Üfüq alışdı-yandı,
Quşlar bütün oyandı.

Ötüşdü şadü xəndan,
Səs ilə doldu orman.

AĞACLARIN BƏHSİ

Alma, palıd, şam ağacı hal ilə

Eylədilər bəhs bu minval ilə:

Başladı tərifə palıd qamətin,

Öydü özün, zorbalığın, halətin;

“Yetməz olur, - söylədi, - dağlar mənə,

Layiq olur fəxr edə bağlar mənə;

Az qala başım yetişir göylərə,

Şax budağım kölgə Salıb hər yerə;

Əssə külək, qopsa da tufan, yenə

Əyməyə əsla gücü çatmaz mənə;

Canlıcadır, zorbacadır baldırım,

Sındıra bilməz məni heç ildırım!”

Alma ağacı ona verdi cəvab:

“Eyləmə tərif özünü, ey cənab!

Zorbadı hərçənd ki, qəddin sənin,

Yox mənə tay olmağa həddin sənin;

Səndə bitər bir neçə vecsiz qoza,

Ancaq o da qismət olar donquza.

Məndə, vəli, yaxşı, gözəl alma var,

Rəngini hər kim görə heyran qalar!

Dadlı, lətafətli, məlahətlidir,

Saplağı incə, özü ləzzətlidir!”

Şam ağacı bildi bu keyfiyyəti,

Söylədi:”Bəsdir, buraxın söhbəti!

Boş danışıqdan nə çıxar, ay balam?

Qış günü siz çılpaq olursuz tamam;

Leyk mənim qışda dəxi yaz kimi,

Yaşıl olur paltarım atlas kimi;

Lazıməm ev tikdirən insanlara,

Həm dirəyəm, həm qapı eyvanlara

Qış sobada xəlq məni yandırar,

Mənfəətim xəlqə mənim çox dəyər”.

“TIK TIK XANIM”

Uşaqlar, gəlin
sizə söyləyim bir hekayət,
Dozanqurdu edirdi
Yalqızlıqdan şikayət.
Soğan qabıqlarından
Bir çadra geydi
şık-şık,
Fındıq qabıqlarından
Çarıq geyindi
tık-tık,
Ətir vurdu başına,
Bəzək verdi özünə,
Qara yaxdı qaşına,
Sürmə çəkdi gözünə.
Naz ilə yavaş-yavaş
Yola düzəldi birbaş,
Çöl-çəməni gəzirdi
Axtarırdı bir yoldaş.
Göy təpənin döşündə
Oturmuşdu bir çoban,
Dedi: a dozanqurdu
Hara gedirsən belə?
Dozanqurdu çevirdi
Qara muncuq başını,
Baxdı, baxdı çobana
Oynatdı göz qaşını,
Dedi: ehey, ay çoban!
Danışdığın sözü bil!
Gör mən kiməm?
Gözlərini yaxşı sil!
Çoban dedi: bağışla,
Qurban o şirin dilə
Tık-tık xanım, de görüm
Hara gedirsən belə?
Tık-tık xanim çevirdi
Qara muncuq başını
Baxdı, baxdı çobana,
Oynatdı göz qaşını.
Dedi: ehey, ay çoban
Ömürlər çox gödəkdir,
Bu ellərdə yalqızam
Mənə yoldaş gərəkdir
Çoban dedi: ay qaraqaş,
Bu ellərdə tapılmaz
Mənim kimi bir yoldaş,
Gəl burda qal, dost kimi
səni tutaram əziz,
Ağzıma bir tikə də
Inan qoymaram sənsiz.
Ardı...